1990 оны цагаан морин жилийн Ардчилсан хувьсгалын үр дүнд батлагдсан 1992 оны шинэ үндсэн хуулиар төрөөс тавих шаардлагад нийцсэн хувийн цэцэрлэг, сургууль байгуулахыг зөвшөөрснөөр өнгөрсөн 30 гаруй жилийн хугацаанд хувийн өмчийн сургууль, цэцэрлэгүүд борооны дараах мөөг шиг олширсон. Эхэндээ шилжилтийн хүнд хэцүү үед төрийн ачааг үүрэлцэж, боловсролын шинэ хөтөлбөр оруулж ирж байгаа мэтээр хэт өөдрөгөөр төсөөлж ирсэн ч өнөөдрийн өндөрлөгөөс харахад эцэг эхчүүдийн үр хүүхдээ эрдэм боловсролтой болгох цагаахан хүсэл дээр дөрөөлсөн хүүхдээр, боловсролоор мөнгө хийгч бүхэл бүтэн бизнесийн бүлэглэлүүд бий болгосон нь хэнд ч нууц биш.

Боловсролоор мөнгө хийдэг бизнес, улс төрийн бүлэглэлийнхний хувьд төрийн өмчийн цэцэрлэг, сургуулиудын үзүүлж байгаа боловсролын үйлчилгээ, чанар, хүртээмж муу байх тусмаа бизнесийн орон зай нь тогтвортой томорч байдаг ийм нэг хувийн ашиг сонирхол давамгайлсан хандлага өнөөдрийн боловсролын систем доголдох, уруудан доройтох гол шалтгаан болсныг дээр дооргүй л ярьцгааж байна.  

        Тийм нэгэн бүлэглэлийн тод, том төлөөлөл бол ерөнхий боловсролын Шинэ Монгол сургуулийг үүсгэн байгуулагч, эзэн Жанчивын Галбадрах, тус сургуулийн захирал асан Пүрэвсүрэнгийн Наранбаяр нар юм. Холимог системээр явагдсан 2024 оны УИХ-ын сонгуулиар Ж.Галбадрах нь эрх баригч МАН-ын жагсаалтын 11-т бичигдэн сонгогдсон бол, П.Наранбаяр нь Баянзүрх дүүрэгт ХҮН намаас нэр дэвшин сонгогдсон төдийгүй МАН, АН, ХҮН гурван намын хамтарсан Засгийн газарт Боловсролын сайдаар томилогдоод байна. Олон нийтэд боловсролын салбарын төлөөлөл гэсэн эерэг имиж бүрдүүлж чадсан Наранбаяр, Галбадрах нар нь эрх мэдэлд хүрэнгүүтээ хэтэвчээ зузаалах, боловсролоос мөнгө босгох ажилдаа ханцуй шамлан орсныг бид энэхүү нэвтрүүлгээрээ хөндөх болно.  

        Галбадрах нь боловсролын бүх түвшинд бизнес хийж, зэгсэн хөрөнгөжсөн шаггүй овжин нөхөр гэдгийг ойр тойрныхон нь, боловсролын салбарынхан хэлдэг юм билээ. Тиймдээ ч Шинэ Монгол харумафужи цэцэрлэг, Шинэ Монгол дунд сургууль, Шинэ Монгол Харумафужи дунд сургууль, Шинэ Монгол технологийн коллеж, Шинэ Монгол технологийн дээд сургууль гээд бүх түвшний цэцэрлэг, сургууль байгуулан ажиллуулсан төдийгүй “Сургуулийн судалгаа хөгжлийн Шинэ Монгол төв” ТББ-ыг 2021 оны 3-р сард үүсгэн байгуулжээ.

Тухайлбал 2022 он, 2023 онуудад Төрийн өмчийн ерөнхий боловсролын сургуулийн менежментийг сайжруулах төсөл гэгчийг тухайн үеийн Боловсрол, шинжлэх ухааны яамны санхүүгийн дэмжлэгтэйгээр хот, хөдөөгийн 68 сургуульд хэрэгжүүлсэн байдаг. Энэ ч ПиАраараа Монгол Ардын Намд тоогдон, 2024 оны УИХ-ын сонгуульд жагсаалтын 11-т бичигдэн Улсын Их Хурлын гишүүнээр сонгогдсон биз ээ.  

Энд нэг зүйл нэмээд хэлэхэд Галбадрах УИХ-ын гишүүн болсныхоо дараа 2024 оны 9-р сарын 4-нд уг төрийн бус байгууллагаа өөрийн төрсөн охин Галбадрахын Суурийн нэр дээр шилжүүлсэн ч өөрөө эцсийн өмчлөгчөөрөө үлдсэнийг Улсын бүртгэлийн ерөнхий газрын нээлттэй мэдээллийн сангаас ороод хэн ч харчихаж болно.  

Галбадрах, Наранбаяр нар нь УИХ-ын гишүүн, Засгийн газрын гишүүний тангаргаа өргөсний дараахан буюу 2024 оны 7-р сарын 19-ний өдөр албан уулзалт хийсэнь Боловсролын яамны пэйж хуудсанд зураг хөрөгтэйгөө дурайж байна. Энд “Боловсролын сайд П.Наранбаяр төрийн өмчийн ерөнхий боловсролын сургуулийн менежментийг сайжруулах төслийн багийг хүлээн авч уулзав.

“Сургуулийн менежментийг сайжруулах нь сургалтын чанарыг дээшлүүлэх бодит шийдэл мөн” гэж Ж.Галбадрах багш өгүүлэв. Зүрх сэтгэлийн боловсрол, сургалтын сайн чанар, багш нарын багийн ажиллагаа, удирдлагын менежментийг сайжруулах монгол арга технологийг Шинэ Монгол сургууль хэдийн бий болгосон. Энэ технологи, зарчмыг бид ирэх жилд 200 сургуульд нэвтрүүлнэ. Сайн сургуулийг таны дэргэд авчрах бодлого орон даяар хэрэгжинэ.” гэж бичсэн нь тохиолдлын зүйл биш, Наранбаяр хуучин эзэн Галбадрахтаа ач санаж, ажлыг нь бүтээж өгсний жишээ мөн гэлтэй.  

Энэ уулзалтын үргэлжлэл, яригдсан ярианы биелэл болж, Боловсролын сайд Наранбаяр 2024 оны 9-р сарын 9-ний өдөр А/72 тушаал гаргаж, Сургуулийн менежементийг сайжруулах төслийг дэмжиж төрөөс 1,200,000,000 (нэг тэрбум хоёр зуун сая) төгрөгийг олохоор болж, 800,000,000 (найман зуун сая) төгрөгийг 2024 оны төсвөөс, 400 саяыг нь 2025 оны төсвөөс олгохоор зохицуулалт хийж өгчээ. Мөн 2024 оны 10-р сарын 10-ны өдөр А/136 тоот тушаалаа гаргаж, аль аль 120 сургуульд энэ төслөө хэрэгжүүлэх жагсаалтыг баталж өгсөн байна.  

Үүнээс хойш жагсаалтаар батлагдсан 120 сургуультай Сургуулийн судалгаа хөгжлийн Шинэ Монгол төв ТББ-аас цахим гэрээ хийж, Боловсролын ерөнхий газраас гэрээ байгуулсан сургуулиудын дансанд тус бүр 10,000,000 (арван сая) төгрөгийг шилжүүлж, сургуулиуд дээрх төрийн бус байгууллагын данс руу шилжүүлсэн байна. Эндээс УИХ-ын гишүүн, сайд дарга нарын хувийн ажил яаж гялалзтал бүтдэгийг тодоор харж болохоор байгаа биз.  

Нэгдүгээрт, Эрүүгийн хуулийн 22 дугаар зүйлийн 22.1-т “Нийтийн албан тушаалтан албан үүрэг, бүрэн эрх, албан тушаалын байдлаа урвуулан ашиглаж, эсхүл зориуд хэрэгжүүлэхгүй байж өөртөө, эсхүл бусдад давуу байдал бий болгосон бол нийтийн албанд ажиллах эрхийг хоёр жилээс таван жил хүртэл хугацаагаар хасаж нэг жилээс таван жил хүртэл хугацаагаар зорчих эрхийг хязгаарлах, эсхүл нэг жилээс таван жил хүртэл хугацаагаар хорих ял шийтгэнэ.”, 22.3-т “Энэ зүйлийн 1, 2 дахь хэсэгт заасан гэмт хэргийг улс төрд нөлөө бүхий этгээд, төрийн болон орон нутгийн өмчит, төрийн болон орон нутгийн өмчийн оролцоотой компани, улсын үйлдвэрийн газрын удирдах, эрх бүхий албан тушаалтан үйлдсэн бол нийтийн албанд ажиллах эрхийг бүх насаар хасаж таван жилээс арван хоёр жил хүртэл хугацаагаар хорих ял шийтгэнэ.”  

Хоёрдугаарт, Нийтийн албанд нийтийн болон хувийн ашиг сонирхлыг зохицуулах, ашиг сонирхлын зөрчлөөс урьдчилан сэргийлэх тухай хуулийн 20 дугаар зүйлийн 20.2-т “Монгол Улсын Ерөнхийлөгч, Улсын Их Хурлын гишүүн, Монгол Улсын Ерөнхий сайд, Засгийн газрын гишүүн, ... хүн, эсхүл түүнтэй хамаарал бүхий этгээд төрийн болон орон нутгийн өмчийн хөрөнгөөр бараа, ажил, үйлчилгээ худалдан авах ажиллагааны нийлүүлэгч, гүйцэтгэгч, төрийн санхүүгийн нөөц бүрдүүлэгч, төрөөс баталгаа гаргасан зээл хүртэгч аж ахуйн нэгжийн нөлөө бүхий хувьцаа эзэмшигч, түүний эцсийн өмчлөгч, хөрөнгө эзэмшигч, хамтрагч, эсхүл эдгээрийг гүйцэтгэж байгаа хувиараа аж ахуй эрхлэгч байж болохгүй.”, 201.3-т “Энэ хуулийн 20.2, 201.1, 201.2-т заасныг зөрчсөн нь Монгол Улсын Үндсэн хууль, Монгол Улсын Их Хурлын тухай, Монгол Улсын Ерөнхийлөгчийн тухай, Монгол Улсын Засгийн газрын тухай, Монгол Улсын засаг захиргаа, нутаг дэвсгэрийн нэгж, түүний удирдлагын тухай хууль болон холбогдох бусад хуульд заасны дагуу Үндсэн хуулийн цэцийн дүгнэлт, шүүхийн хүчин төгөлдөр шийтгэх тогтоолоор гэм буруутай нь тогтоогдсон бол тухайн албан тушаалтныг чөлөөлөх, огцруулах, эгүүлэн татах үндэслэл болно.” гэж тус тус заажээ.  

Гуравдугаарт, Асуудал бүр хүндэрч, УИХ-ын гишүүний хувьд төрийн сүлдний өмнө өргөсөн тангаргаасаа няцаж Үндсэн хууль зөрчсөн эсэх тухай асуудал руу орно. Монгол Улсын Үндсэн хуулийн 1 дүгээр зүйлийн 2 дахь хэсэгт “Ардчилсан ёс, шударга ёс, эрх чөлөө, тэгш байдал, үндэсний эв нэгдлийг хангах, хууль дээдлэх нь төрийн үйл ажиллагааны үндсэн зарчим мөн.”, 29 дүгээр зүйлийн 29.3-т “Улсын Их Хурлын гишүүн бүрэн эрхээ хэрэгжүүлэхдээ өргөсөн тангаргаасаа няцаж Үндсэн хууль зөрчсөн бол түүнийг Улсын Их Хурлын гишүүнээс эгүүлэн татах үндэслэл болно. Улсын Их Хурлын гишүүн гэмт хэрэгт холбогдсон тухай асуудлыг Улсын Их Хурлын чуулганаар хэлэлцэж, бүрэн эрхийг нь түдгэлзүүлэх эсэхийг шийдвэрлэнэ. Уул гишүүн гэмт хэрэг үйлдсэн гэж шүүх тогтоовол Улсын Их Хурал түүнийг гишүүнээс нь эгүүлэн татна.” 70 дугаар зүйлийн 1 дэх хэсэгт “Үндсэн хуульд хууль, зарлиг, төрийн байгууллагын бусад шийдвэр, нийт байгууллага, иргэний үйл ажиллагаа бүрнээ нийцсэн байвал зохино.” гэж тус тус зааснаас үзэхэд Ж.Галбадрах, П.Наранбаяр нарын асуудлыг Монгол Улсын Үндсэн хуулийн цэцэд өгч, өргөсөн тангаргаасаа няаж Үндсэн хууль зөрчсөн эсэх болон Улсын Их Хурлын гишүүнээс эгүүлэн татах үндэслэлтэй эсэхийг шалгуулах шаардлагатай юм. Үүнээс цааш газар үгүй, цэцийн дээр хөх тэнгэр бий гэж зүгээр ч нэг хэлчихээгүй байх аа 

Уг нь энэ хоёр хүн өөрсдийгөө Японд боловсрол эзэмшсэн, өндөр ёс суртахуунтай хүмүүс л гэдэг юм билээ. Мэдэн будилаад ч хамаагүй ард түмнээсээ уучлал гуйгаад зайгаа тавиад өгвөл энэ ард түмэнд л хэрэгтэй юм даа.  

Хатигийг яаж цэвэрлэдэг билээ. Шахаж л гаргана шүү дээ.  

Үргэлжлэл бий ....