Монгол Улсын Их Хурал гэдэг бол ард түмний төлөөллийн дээд байгууллага. Гэвч өнөөдрийн УИХ-ын гишүүд өөрсдийгөө энгийн иргэдээс тусгаарласан, "тэнгэрийн хаад" мэт сэтгэж, амьдарч байна. Наадам, Цагаан сарын баяраар тэд тусгай суудалд заларч, ард түмнээсээ холдон тансагладаг. Орон нутгийн айлчлал болгондоо галуу, шувууны мах идэж, түүнийгээ хэвлэлээр гайхуулан ярьдаг нь тэдний өдөр тутмын амьдралын нэгээхэн хэсэг болжээ. Харин энэ тансаглалын цаана хувийн хэвшлийнхэн хуруу хумсаа хуйхлан, татвар төлөхийн төлөө хөлсөө урсгаж байна.

-Урамшууллын хаант улс-

Монгол иргэдийн дундаж цалин ердөө 1.5 сая төгрөг байхад УИХ-ын гишүүд сар бүр "урамшуулал" нэрээр 23 сая төгрөг халаасалдаг. Нийт 126 гишүүнийг тооцоход энэ нь сард 2.9 тэрбум төгрөг, жилд 34.8 тэрбум төгрөг болно. Энэ бол жирийн иргэдийн мөрөөдөлд ч багтахгүй их мөнгө. Гэтэл зарим гишүүд энэ "бага" мөнгийг чамлан, нэмэх шаардлага тавьж эхэлжээ. Жишээ нь, баруун бүсээс сонгогдсон О.Амгаланбаатар гишүүн хэвлэлд өгсөн ярилцлагадаа "23 сая төгрөг хаана ч хүрэхгүй, уулзалт хийхэд 30 сая төгрөг зарцуулсан, талыг нь би өөрөө төлсөн" хэмээн гомдолложээ. Тэрээр урамшууллаа тав дахин нэмж, 100 сая төгрөг болгохыг шаардана гэнэ. Хэрвээ энэ "мөрөөдөл" биелвэл 126 гишүүний урамшуулал сард 12.6 тэрбум төгрөг болж, төсөвт асар том цохилт болно. Энэ мөнгийг олох гэж хувийн хэвшлийнхэн ямар их хөдөлмөрлөх ёстойг тэд тооцоолдог болов уу?

-Ажилгүйдлийн тэтгэмж-

Дээрээс нь УИХ-ын гишүүнээр ажиллаж байгаад дахин сонгогдоогүй хүмүүст сар болгон 4 сая төгрөгийн тэтгэмж өгдөг гэдгийг та мэдэх үү? Өмнөх парламентаас 38 гишүүн ийм "ажилгүйдлийн тэтгэмж" авч байна. Энэ нь жилд 1.8 тэрбум төгрөг болно. Гэтэл Монголд эмч, багш нар ийм өндөр цалин авдаггүй. Жирийн эмч өдөр шөнөгүй ажиллаад сард 1-2 сая төгрөг л олдог бол УИХ-ын гишүүд суудлаа алдсан ч тансаг амьдралаа хадгалсаар байна.

УИХ-ын гишүүд зөвхөн өөрсдөдөө тансаг амьдрал бэлэглээд зогсохгүй, иргэдээс татвар, шимтгэл, торгууль нэмэх хуулиудыг баталсаар ирлээ. Тэдний эрх ашгийг хамгаалсан хуулиуд ар араасаа гарч, харин жирийн иргэд, аж ахуйн нэгжүүдэд дарамт улам нэмэгдсээр. Гишүүд таргалж, тансаглаж байхад улс орон ядуурч, иргэд амьжиргаагаа залгуулах гэж элгээрээ мөлхөж байна. 

Гарц, гаргалгаа

Эндээс гарахын тулд бидэнд дараах өөрчлөлт хэрэгтэй.

Урамшууллыг бууруулъя: Гишүүдийн цалин, урамшууллыг иргэдийн дундаж цалинтай уялдуулан тогтоож, ил тод болгох.

Давуу эрхийг хязгаарлая: Тэднийг "тэнгэрээс газарт" буулгаж, ард түмэнтэйгээ ойртуулах.

Төсвийг хэмнэе: Илүүдэл зардлыг танах замаар иргэдийн амьжиргааг дэмжихэд чиглүүлэх.

Татварыг оновчтой болгоё: Иргэд, бизнес эрхлэгчдэд дарамт учруулах бус, тэднийг дэмжих татварын бодлого баримтлах.

Ерөнхийдөө, УИХ-ын гишүүд "тэнгэрийн хаад" байхаа больж, ард түмний жинхэнэ төлөөлөл болох цаг иржээ. Тэдний тансаглал, давуу эрхийн цаана иргэдийн зүдрэл нуугдаж байна. Зөвхөн шударга ёс, тэгш байдлыг бий болгож байж л бид жинхэнэ ардчилсан нийгмийг бүтээж чадна.