УИХ-ын чуулганы өнөөдрийн нэгдсэн хуралдаанаар Монгол Улсын Монгол Улсын 2022 оны Төсвийн тухай хуульд өөрчлөлт оруулах тухай хуульд өөрчлөлт оруулах тухай хуулийн нэг дэх хэлэлцүүлгийг хийлээ.

Засгийн газраас уг хуулийн төслийн хамт Нийгийн даатгалын сангийн 2022 оны төсвийн тухай, Ирээдүйн өв сангийн 2022 оны төсвийн тухай хуульд өөрчлөлт оруулах тухай, Монгол Улсын нэгдсэн төсвийн 2022 оны төсвийн хүрээний мэдэгдэл, 2023-2024 оны төсвийн төсөөллийн тухай хуульд өөрчлөлт оруулах тухай хуулийн төслийг өргөн барьсан. Мөн хуулийн төслийг дагалдуулан Төсвийн хэмнэлтийн тухай хуулийн төсөл, Нийгмийн даатгалын шимтгэлээ өөрөө хариуцан төлсөн зарим даатгуулагчийн шимтгэлийн 50 хувийг буцаан олгох тухай хуулийн төслийг өргөн барьсан юм. Хуулийн төслийг Ерөнхий сайд Л.Оюун-Эрдэнэ УИХ-ын чуулганы нэгдсэн хуралдаанд танилцуулсан юм.

Танилцуулгын дараа УИХ-ын гишүүд асуулт асууж, үг хэллээ. Тухайлбал, УИХ-ын гишүүн Ш.Адьшаа төсвийн тодотголд хэдэн барилга байгууламжийн хөрөнгө оруулалтыг зогсоосныг тодруулав.

Сангийн сайд Б.Жавхлан, “Энэ оны нэгдүгээр сард тэтгэвэр нэмэхтэй холбогдуулан улсын төсөвт нэг удаа тодотголд хийхдээ 630 тэрбум төгрөгийн зохицуулалт хийсэн. Үүний 340 тэрбум төгрөгийг хөрөнгө оруулалтын хэмнэлтээр гаргасан. Энэ удаад 518 тэрбум төгрөгийн хөрөнгө оруулалтад зохицуулалт хийж байгаа. Ингэхдээ гэрээ хийгээгүй, тендер зарласан ч оролцогч оролцоогүй 91 төслийн 106 тэрбум төгрөгийн санхүүжилтийг бүрэн зогсоосон. Мөн гэрээ хийж амжаагүй, хийх гэж байгаа төслүүдийг хасаагүй ч санхүүжих дүнг 80 хувиар бууруулсан. 91 төсөл дотор төрийн байгууллагын тоног төхөөрөмжийн 18 төсөл, 12 их засвар, 6 үүрэн холбоо, 2 гүүрэн гарц, 1 айргийн өргөө, 2 спорт заал зэрэг багтаж байна” хэмээв.

УИХ-ын гишүүн Б.Пүрэвдорж бараа бүтээгдэхүүний үнэ өссөн, валютын ханш чангарсан энэ үед төсөвт тодотгол хийхийг дэмжиж буйгаа илэрхийллээ. Мөн тэрбээр, “Оюутолгой төсөл”-ийн татварын орлогыг урьдчилж нэг тэрбум ам.доллараар авах, "Эрдэнэт" үйлдвэрийн зэсийн баяжмалыг борлуулалтын урьдчилсан төлбөрийг ойрын хугацаанд авбал валютын ханш тогтворжино гэлээ.

Сангийн сайд Б.Жавхлан, “Төсвийн орлогыг нэмэх зорилгоор Засгийн газар бүрэн хүчин чадлаараа ажиллаж байна. Төв банкны валютын нөөцөд үүсч байгаа төлбөрийн тэнцлийн богино хугацааны шокоос үүсч буй алдагдлыг нөхөх хэдхэн боломж байна. Таны хэлсэн зээл тусламж, урьдчилгаа зэргийг бүх боломжоор татах хэрэгтэй байна. Тоо хэлэхэд эрт байгаа ч энэ асуудал нааштай байгаа. Оюутолгой ордоос бид олборлож буй баяжмалаас нь алт салгаж, Төв банкинд тушаалгах тал дээр Монголын түвшинд ойлголцсон. Энэ жил 280 сая ам.долларын алт баяжмалаас нь гарч байгаа юм байна. "Эрдэнэт үйлдвэр", “Эрдэнэс Тавантолгой” орд зэргээс экспортын урьдчилгаа авах ажлыг ярьж байгаа. Тухайлбал, “Эрдэнэс Тавантолгой” компанид Чалкогоос 129 сая ам.доллар орж ирсэн. "Эрдэнэт үйлдвэр”-ээс энэ долоо хоногт 130 сая ам.доллар орж ирэх хүлээлттэй байна. Би ирэх долоо хоногт олон улсын валютын сангийнхантай уулзана” гэв.

Ерөнхий сайд Л.Оюун-Эрдэнэ, “Төрийн бүтэц хэт том байгааг иргэд ярьж байгаа. Үндсэндээ Монгол Улсын ажиллах хүчний дийлэнх нь төрд ажиллаж байна. Бид өмнө нь төрийн хэмнэлтийг журмаар зохицуулдаг байсан. УИХ, Засгийн газар, хууль хүчний байгууллага тус тусдаа байсныг л хуульчилж байгаа юм. Энэ бол том хэмжээний хууль. Иймд Төрийн хэмнэлтийн тухай хууль улс орны нийгэмд сүүлийн 30 жил байнга тавигдаж ирсэн шаардлагад том хариулт гэж бодож дэмжихийг хүсье. Тухайлбал, төрийн өмчийн автомашинд нэгдсэн байдлаар реформ хийнэ. Бид гарааны бизнес эрхлэгчидтэй хамтарч ажиллана. Нэг үгээр хэлбэл, "UB Cab" компанийн залуустай хамтарна. Төр заавал машинтай байх бус шаардлагатай үед захиалах систем рүү орно. Хуулийн гадуур төрийн өмчит байгууллагууд салан задгай ханддаг байсан асуудлууд цэгцэрнэ. Гашуунсухайтын төмөр зам энэ оны долдугаар сард дуусна. Хил холболтын цэгээ тохирсон. Ойрын 1.5 жилийн дотор хоёр цариг холбогдох терминалын ажил дуусна. Ханги-Мандалын төмөр зам арваннэгдүгээр сард холбогдоно. Шивээхүрэн боомт өнөөдөр нээгдэж байна. Эрдэнэбүрэнгийн усан цахилгаан станц шийдлээ олж хавраас ажил эхэлнэ. Оюутолгой ордын гүний уурхайд байнгын хяналт тавьж хөрөнгө оруулалттай холбоотой валютын урсгалыг татах тал дээр анхаарч байгаа. Гацсан байсан Багануурын цахилгаан станцын хөрөнгө оруулалтын асуудлыг шийдсэн. Амгалан цахилгаан дулааны станцын ажил энэ хавраас эхэлнэ. “Тавантолгой” цахилгаан станцтай холбоотой Засгийн газрын баталгаа,  LRT төсөлтэй холбоотой Засгийн газрын баталгаа өнөөдөр төсвийн тодотголд орж ирж байна” хэмээв.

Харин УИХ-ын гишүүн Ж.Ганбаатар төсвийн урсгал зардлаас хэдэн төгрөг хэмнэхээр төсөлд тусгасныг тодруулав.

Сангийн сайд Б.Жавхлан, “Төсвөөс 2.2 их наяд төгрөг хэмнэх боломжтой байгаа юм. Нийт 13.6 их наяд төгрөгөөс 3.3 их наяд нь тэтгэвэр тэтгэмжийн зардал татаас байна. Мөн 3.1 их наяд төгрөг нь төсвийн байгууллагын албан хаагчдын цалин. Хоёр их наяд төгрөг нь халамж болон хүүхдийн мөнгө. Бид 103 тэрбум төгрөгөөр урсгал зардлаа танаж болж байна. Нэгдүгээр сард тэтгэвэр нэмэхдээ 247 тэрбум төгрөгийн урсгал зардлын таналтаас гаргасан” гэлээ. Мөн тэрбээр энэ онд Чойбалсан дулааны цахилгааны станц, Дарханы зам, Тавантолгой дулааны цахилгаан станцын төсөл энэ жилээс эх үүсвэрийг Засгийн газраас гаргах, Газрын тос боловсруулах үйлдвэр, Агаарын боомтуудыг 4с ангилалд оруулах, Эрдэнэс Тавантолгой ХК-ны ус хангамжийн систем, нүүрс баяжуулах үйлдвэр зэрэг том төслүүд үргэлжилнэ гэдгийг онцоллоо.

Ийнхүү төсвийн тодотголыг хоёр дахь хэлэлцүүлэгт бэлтгүүлэхээр холбогдох байнгын хороод, Төсвийн зарлагын хяналтын дэд хороонд шилжүүлэв.